YONCA TARIMI
Ülkemizde alfalfa veya yonca olarak isimlendirilen bu bitki, dünyada en çok yetiştirilen yem bitkisidir. Yem bitkilerinin kraliçesi olarak adlandırılan yonca, tarımı yapılan hemen tüm yem bitkilerinden daha yüksek bir yem değerine sahiptir. Tonca otu vitaminlerce çok zengindir. İçerisinde en az 10 vitamin bulunduğu bilinmektedir. Ayrıca, yonca otunda et, süt ve döl verimini artıran birçok madde bulunur. ABD’nde süt sığırlarının beslenmesinde yonca otu+mısır silajı kombinasyonu yaygın olarak kullanılır. Otu yeşil veya kurutularak hayvanlara yedirildiği gibi, silo yemine ve pelet yeme işlenebilir. Yonca, örtücü bitki, yeşil gübre veya toprak ıslah edici bitki olarak ekilebilir.
Yapılan istatistikler göre, yoncanın dünyada toplam 32 milyon ha ekim alanı bulunmaktadır. Kuzey Amerika 13 milyon ha ekim alanı ile ilk sırayı almakta, bunu her biri yaklaşık 8 milyon ha ekim alanları ile Avrupa ve Güney Amerika takip etmektedir. Türkiye’de 6.501.107 da alan Muğla’da ekilen yonca alanı: 29.319 da, Seydikemerde 6.900 da alanda gerçekleştirmektedir.
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın bu anlamda desteği kapsamında üreticilerimize sağladığı destekler şu şekildedir: yonca (sulu) 60 TL/dekar/yıllık, yonca (kuru) 35 TL/dekar/yıllık.
Seydikemer ziraat odası olarak bölgemizde tavsiye ettiğimiz yonca çeşitleri: Isıde; Dormansi derecesi 60C’dır.Bitki boyu uzundur.Gövde ince ve yatmaya dayanıklıdır. Bitki yapısı diktir. Yaprak rengi orta yeşildir. Çiçeklenme zamanı orta erkendir. Metabolik enerjisi yüksek bir çeşit olup birim alandan alınan fayda yükseklir. Protein oranı yüksektir. Blue Ice:Dormansi grubu: 8-9, Açık dallanan bitkiler ve her anadalda çok miktarda yan dal sayısı, Sap yaprak oranı yüksek, dal ve sapların içi boş, yarı dik bitki, Yüksek protein, yüksek sindirilebilirlik, Mükemmel çıkış gücü, Sağlıklı ve güçlü bitki yapısıyla zararlı ve hastalıklara dayanıklıdır. Yüksek verimli bir çeşittir. Blue Moon: Bitki boyu 80 cm., Sonbahar dormansisi 6 dır. Biçim sayısı bir vejetasyon süresinde 5-6 dır. Hastalıklara karşı dayanıklıdır. Ot verimi yüksektir. Besin değerleri oldukça yüksektir.
TOPRAK HAZIRLIĞI
Yonca kökleri derine gittiğinden toprakta alt tabakaların da gevşek yapılı olması istenir. Alt toprakta sıkışma varsa, önce dipkazanile pulluk tabanı yırtılarak gevşetilmelidir. Bu işlemden sonra toprak önce yüzeysel olarak sürülür ve yabancı bitki tohumlarının çimlenmesine ortam hazırlanır. Sonra da derin sürüm yapılarak yabancı bitkiler toprağa gömülürler. Yonca tohumlarının küçük olması sebebiyle, yonca ekilecek tarla çok iyi hazırlanmalıdır. Pullukla sürümden sonra, toprağın iyice ufalanması için diskaro veya kazayağı çekilmeli, tırmık merdane veya sürgü ile de toprak düzeltilerek tohum yatağı hazırlanmalıdır. Yonca ekilecek toprak ağır killi bir yapıya sahip ise, toprağın sıkışmasını önlemek adına olgunlaşmış ve yanmış olmak şartı ile 2-3 ton ahır gübresi doğrudan yonca toprağına verilir. Yonca ekimden önce toprağın pH derecesine de bakılmalı, pH6.5’den düşükse gerektiği oranda kireçlenmelidir. Seydikemer ziraat odası olarak Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Araştırma Laboratuvarı Merkezine toprak örneklerini gönderiyor ve analiz sonuçlarına göre gübreleme tavsiyesinde bulunuyoruz.
YONCA EKİMİ
Ekim zamanının belirlenmesinde toprak sıcaklığı ve nemi en önemli etkendir. Ekimler sonbahar döneminde ilk donlardan en az 4 hafta önce (Eylül – Ekim); ilkbahar döneminde ise son donlardan sonra ve kurak yörelerde de son yağmurlardan en az 4 hafta önce tamamlanmalıdır. Ekimler olabildiğince erken dönemde yapılmalıdır. Böylece bitki sonbahar ekimlerinde kışa karşı, ilkbahar ekimlerinde de kuraklığa karşı daha dirençli olabilir. Yonca pratik olarak küçük (1-5 da) alanlarda serpme olarak, 5 dekardan büyük alanlarda ise mibzerle sıraya ekilmektedir. Sıraya ekimlerde hem tarlanın her tarafına tohumlar eşit olarak dağıtılmakta ve gereğinden fazla tohumluk kullanılmamış olmakta; hem de tohumlar istenen derinliğe bırakılabildiğinden çıkış güvence altına alınabilmektedir. Sıraya ekimde sıra arası mesafe ve ekim derinliği önemlidir. Genel olarak ot üretiminde sıra arası 15-20 cm, ekim derinliği ise toprak yapısı ve tav durumuna göre 0,5-2 cm arasında olmalıdır. Ekim yonca mibzeri ile yoksa sıfıra ayarlanmış hububat mibzeri ile yapılır ve üzerinden baskı (merdane) geçirilir. Dekara 2-2.5 kg tohum yeterli olmaktadır. Serpme ekimde ise, usulüne uygun olarak hazırlanmış tohum yatağına yeterli oranda (3-3.5 kg/da) tohumluk serpilir ve tohumların toprakla karışmasını sağlamak için üzerinden tırmık ve silindir ile geçilmelidir.
GÜBRELEME ÖNERİLERİ
SULAMA
Bir yılda çeşidine göre 6-10 kez biçim yapılabilmektedir. Nisan,Mayıs ve Eylül aylarında 15 gün arayla, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ise 10 günde bir sulanmalıdır. Her sulamada toprağın 0-120 cm si tarla kapasitesine getirilecek şekilde su verilmelidir. Yonca sulamasında dikkat edilecek önemli bir husus her biçimden sonra mutlaka sulanmalıdır. Sulamalar uzun tava veya yağmurlama metoduyla yapılmalıdır.
HASTALIK, ZARARLI VE YABANCI OT MÜCADELESİ
Yoncanın en önemli hastalık etmeni virüstür. Virüsten sakınmak için en etkili önlem, sertifikalı tohum, daha önceden virüsle bulaşık olmayan toprak ve temiz sulama suyu kullanılmalıdır.
Yoncanın en önemli zararlı yaprak biti (Püseron), yonca hortumlu böceği, tahta kuruları, tarla faresi ve kör faredir. En çok görülen fungal hastalıklar: kök çürüklüğü ve antraknoz. Yoncanın en büyük düşmanı küsküt otudur. Küsküt, ince sarı sülükleri ile yoncanın gövdesini sararak besinini alır,zayıf düşmesine yol açar. Küsküt görüldüğü zaman tohum bağlamadan yonca biraz dipten biçilmeli veya küsküt az ise elle toplanıp yakılmalıdır. Bu yabancı ot ile mücadelede kullanılacak olan herbisit aktif maddesi: 40 gr / ltImazamox.
Arif DEMİRCİ
Ziraat Mühendisi
Seydikemer Ziraat Odası Tarım Danışmanı
YONCA TARIMI
